Wanneer iemand hetgeen overeengekomen is niet nakomt, is dat vanzelfsprekend niet prettig. De schuldeiser, dit is de partij aan de andere kant, zal daartegen willen optreden. Als op de aanmaning niet wordt gereageerd, dan volgt (afhankelijk van de casus) een schriftelijke ingebrekestelling.

Een ingebrekestelling is een schriftelijke sommatie waarin de tegenpartij wordt gesommeerd om na te komen (wat afgesproken is) binnen een redelijke termijn. Ofwel: de wederpartij moet doen wat overeengekomen is, binnen een bepaalde termijn. Dit dient middels een schriftelijk bericht kenbaar te worden gemaakt. Het is dus de laatste kans die de tegenpartij krijgt om te doen wat de bedoeling is.

Gratis advies vragen

Geen specifieke vormvereisten

De ingebrekestelling is in principe niet onderworpen aan enig vormvoorschrift. Wat echter telt, is dat het duidelijk moet zijn dat de debiteur in gebreke gesteld wordt. De enige inhoudelijke verplichting waaraan een ingebrekestelling moet beantwoorden is dat het duidelijk is dat de schuldeiser aanspraak maakt op de naleving van de verplichtingen van de schuldenaar.

De term ‘schriftelijk’ moet niet worden verstaan als ‘brief’. Ook ingebrekestellingen per fax en langs elektronische weg, zoals per e-mail, sms en – wat mij betreft – WhatsApp zijn rechtsgeldig.

Ingebrekestelling in de wet

In art. 6:82 lid 1 en 2 BW is het volgende opgenomen:

• Lid 1: Het verzuim treedt in, wanneer de schuldenaar in gebreke wordt gesteld bij een schriftelijke aanmaning waarbij hem een redelijke termijn voor de nakoming wordt gesteld, en nakoming binnen deze termijn uitblijft.
• Lid 2: Indien de schuldenaar tijdelijk niet kan nakomen of uit zijn houding blijkt dat aanmaning nutteloos zou zijn, kan de ingebrekestelling plaatsvinden door een schriftelijke mededeling waaruit blijkt dat hij voor het uitblijven van de nakoming aansprakelijk wordt gesteld.

Een ingebrekestelling moet dus schriftelijk gebeuren en moet een redelijke termijn bevatten.

Verzuim

Het niet nakomen van afgesproken afspraken betekent in het kort gezegd verzuim. Op grond van artikel 6:81 BW is de schuldenaar in verzuim gedurende de tijd dat de prestatie uitblijft nadat zij opeisbaar is geworden en aan de eisen van de artikelen 82 en 83 is voldaan, behalve voor zover de vertraging hem niet kan worden toegerekend of nakoming reeds blijvend onmogelijk is.

Verzuim zonder ingebrekestelling

Op grond van artikel 6:83 BW treedt het verzuim zonder ingebrekestelling in:

• Wanneer een voor de voldoening bepaalde termijn verstrijkt zonder dat de verbintenis is nagekomen, tenzij blijkt dat de termijn een andere strekking heeft.
• Wanneer de verbintenis voortvloeit uit onrechtmatige daad of strekt tot schadevergoeding als bedoeld in artikel 74 lid 1 BW en de verbintenis niet terstond wordt nagekomen.
• Wanneer de schuldeiser uit een mededeling van de schuldenaar moet afleiden dat deze in de nakoming van de verbintenis zal tekortschieten.

Verzuim treedt o.a. automatisch in bij fatale termijn

Wanneer er in een overeenkomst of algemene voorwaarden een datum is afgesproken dat bijvoorbeeld iets geleverd moet worden op een bepaalde datum of een betalingstermijn is overeengekomen van bijvoorbeeld 30 dagen, spreken we over een fatale termijn. Als deze datum wordt overschreden, is de tegenpartij in verzuim. Er hoeft dan geen ingebrekestelling gestuurd te worden. Dit staat ook in de wet, in artikel 6:83 lid 1 BW. Wanneer er geen betalingstermijn is afgesproken dan geldt, bij een handelsovereenkomst op grond van artikel 6:119 a BW, de wettelijke betalingstermijn van 30 dagen na factuurdatum. De debiteur dient wel tijdig de factuur te ontvangen. Ook kan gekeken worden naar de algemene voorwaarden. Wanneer hierin bijvoorbeeld betalen binnen 7 of 14 dagen na factuurdatum wordt aangegeven, en de algemene voorwaarden zijn overeengekomen, dan geldt deze datum. Bij het overschrijden van deze datum is de debiteur in verzuim en hoeft er geen ingebrekestelling gestuurd te worden.

In sommige gevallen is een ingebrekestelling dus niet nodig. Geen ingebrekestelling is nodig als er schadevergoeding gevorderd wordt en het nakomen van de overeenkomst blijvend onmogelijk is. Ook is een ingebrekestelling niet noodzakelijk wanneer een partij er voor kiest om de overeenkomst te ontbinden en nakoming van de overeenkomst blijvend of tijdelijk onmogelijk is. Verder is in bepaalde gevallen een ingebrekestelling niet noodzakelijk, omdat het verzuim van rechtswege intreedt, dus daar is geen ingebrekestelling voor nodig. Het verzuim treedt zonder ingebrekestelling in wanneer een fatale termijn die niet wordt gehaald. De wet noemt dit een “voor de voldoening bepaalde termijn” die moet zijn verstreken, tenzij blijkt dat de termijn een ander doel heeft. Dat geldt ook als er sprake is van een verbintenis die voortvloeit uit onrechtmatige daad of strekt tot schadevergoeding wegens wanprestatie en de verbintenis niet direct wordt nagekomen. Ten slotte is een ingebrekestelling niet vereist wanneer de schuldenaar tijdelijk niet kan nakomen of blijkt dat dat een aanmaning nutteloos zou zijn.

Termijn ingebrekestelling

Wanneer we kijken naar de uitspraak van de Hoge Raad van 2019 (NL:HR:2019:1581) is met betrekking tot de redelijke termijn als volgt overwogen: Bij het oordeel over de redelijkheid van de lengte van de termijn die aan de schuldenaar voor nakoming wordt gegeven, dient de tijd te worden betrokken die de schuldenaar vóór de aanmaning heeft gehad om zich voor te bereiden. Daarbij geldt dat het de schuldenaar in de meeste gevallen niet vrijstaat om te wachten met de voorbereidende handelingen tot hij aangemaand wordt. Dit betekent dat termijnen die eerder zijn gesteld en het eerder door de schuldeiser sommeren van de schuldenaar, van belang kunnen zijn bij de beoordeling van de redelijkheid van de in een aanmaning gestelde termijn. Dat de schuldeiser voorafgaand aan de aanmaning termijnen heeft gesteld of de schuldenaar heeft gesommeerd, kan meebrengen dat de in de aanmaning gestelde termijn korter mag zijn dan wanneer de schuldenaar niet al eerder een termijn was gesteld of gesommeerd. Ook door de schuldenaar zelf gewekte verwachtingen ten aanzien van de termijn van nakoming wegen daarbij mee. De omstandigheden dat die eerdere termijnen geen fataal karakter hadden en dat de eerdere sommaties niet aan de vereisten van een ingebrekestelling voldeden, staan niet eraan in de weg dat zij kunnen leiden tot verkorting van de termijn die de schuldenaar bij een daarop volgende aanmaning moet worden gegeven om na te komen, bij gebreke van welke nakoming de schuldenaar in verzuim komt.

De wet evenals jurisprudentie geven niet duidelijk een redelijke termijn aan. Volgens bovengenoemde uitspraak zijn de eerdere sommaties en de daarin genoemde termijnen vóór de ingebrekestelling ook van belang. Deze moeten dus worden meegewogen bij de redelijkheid van de geboden termijn tot nakoming. Wat een redelijke termijn is hangt dus af van de omstandigheden van het geval. De termijnen die gebruikelijk zijn in de branche waarin partijen actief zijn speelt ook een rol. Belangrijk is wel om alle afspraken en correspondentie te bewaren.

Conclusie

• Belangrijk is dat in de ingebrekestelling wordt beschreven wat er is afgesproken en zo duidelijk mogelijk beschrijven wat er niet is nagekomen en welk deel van de afspraak niet is nagekomen. Voeg indien mogelijk bewijsstukken aan de ingebrekestelling toe.
• Ook de tijd die de tegenpartij krijgt om alsnog aan zijn of haar verplichtingen te voldoen moet in de ingebrekestelling worden vermeld. Hierbij moet wel rekening gehouden worden dat de datum redelijk en haalbaar is.
• Om de ingebrekestelling aangetekend en per gewone post of per e-mail te versturen geeft de zekerheid van ontvangst van de brief. Dit dient als bewijs dat de brief is aangekomen en de tegenpartij de mogelijkheid heeft gehad om de ingebrekestelling te lezen.
• Eventueel kan worden gedreigd met een procedure bij de rechter indien er niet wordt voldaan aan de contractuele afspraken.